Onun İçin Yazdılar

Yıl 1966 Erzurum – Çat sağlık Ocağı hekimiyim, Çatta’ki zorunlu hizmetimin ikinci Yılı ve İstanbul Tıp Fakültesini bitirirken ki kararım; Türkiye’nin pratisyen hekime daha çok ihtiyacı var dolayısı ile ben ihtisas yapmayacağım ve Ankara’nın da doğusunda hekimlik yapacağım idi. Başlangıçta kendime verdiğim sözümü de tutacak gibi hizmete başladım. 1965 yılında sosyalleştirilmiş sağlık hizmetlerine geçen Erzurum’da ben, Çat hükümet tabibinden görevi devralmıştım. Gençlik enerji ve idealizmi ile elimden gelenin en iyisini ekibimle birlikte yaparken aniden bir haber geldi, Ankara’ya “Toplum Hekimliği İhtisasına” çağrılıyorsunuz diye, benim bir talebim yoktu... Sonra anladık ki Nusret Hoca, H.Ü. Toplum Hekimliği Bölümünün başkanı olmuştu ve ilk asistanlarını, Türkiye’nin çeşitli bölgelerinden illerin belirlediği, sahada başarılı hizmet vermiş ocak hekimlerinden seçmeye karar vermişti.İşte bu karar doğrultusunda biz 7 kişi (hatırladıklarım; Doğan Benli, Kazım Toprak, Hüsamettin Ayar, Osman Zeki Kaya, Ahmet Tuncer, Bekir Sıtkı Günay ve ben) H.Ü. Toplum Hekimliği Bölümünün ilk asistanları olarak Hacettepe’ye ihtisas yapüzere belirlenmişti ve davet edilmiştik.

Ne var ki o zamanki SSYB sözleşmelerimizi iptal ettiği halde ortada bir belirsizlik vardı, işte o ara Nusret Hoca, bizim Erzurum Merkezdeki aylık toplantılardan birinde konferans vermek üzere gelmişti, bana dediler ki Ankara’daki ihtisas konusunu bilen Nusret Beydir ona sor. Hiç unutmuyorum, konferanstan sonra yanına gittim ve “efendim ben Ayşe Akınım” dedim ve durumumuzun ne olacağını sordum. Ben ufak tefek o aksine uzun boylu heybetli, saçları o zaman da beyazdı, şöyle yukarı doğru baktığımı hatırlıyorum ilk sözü “O sen misin” oldu, belli ki il müdürlüklerinin kendisine bildirdiği isimleri tek tek biliyordu. “Vallahi kızım benim bildiğim kadarı ile o konuda bütün prosedürler tamamlandı, sizler Bakanlıktan haber bekleyin” dedi... İşte benim Nusret Hoca ile ilk karşılaşmam. Kendisi 6 yıl SB müsteşarı olduğu için, belli ki sahada çalışmış olanların toplum hekimliği ihtisası için daha uygun olacağını düşünerek bu uygulamayı yapmış.

Derken Ankara’ya Hacettepe’ye bu 7 kişi “toplum hekimliği” ihtisasına başladık. Bizim grup Hacettepe’de göreve başladığında bize, ilk hoş geldiniz yemeğini veren Sn. İhsan Doğramacı oldu. Daha sonra hep düşünmüşümdür, sınıf arkadaşı, biri birinin kıymetini çok iyi bildikleri dönemleri olmuş, biri Rektör diğeri Rektör yardımcısı... Ama daha sonra rüzgar ters esmeye başlayınca güçleri ülke için biri birine eklenmek yerine aksi oldu, bunu yapmadılar ya da yapamadılar... Oysa yapılabilseydi bu, tıp eğitiminin de, halk sağlığının da Türkiye’nin de kazancı olurdu... Türkiye’mizde ne yazık ki benzer yanlışlıklar hep yapıla geldi, yapılmaya da devam ediliyor... Ancak bunun nedenleri bu yazının amacını aşacağı için geçiyorum.

Özetle, hiç ihtisas yapmayacak olan ben! böylece çift ihtisasa adım atmış oldum... İhtisaslarımı, Nusret Fişek ve Hüsnü Kişnişçi gibi 2 büyük hocamın bölüm başkanlığındaki ortamda yapmak benim için en büyük şans olmuştur. Her iki hocam da benim yaşamımda en fazla etkilendiğim, önderim olan büyüklerimdi. Bizlere 2. İhtisas hakkı verildiği zaman ben seçimimi Kadın-Doğum olarak yaptım ve o sabah Hüsnü beyin bölümüne gidiyordum ki, HÜ’de D katında asansörün önünde tesadüfen Hocaya rastladım, “Hayrola” dedi, efendim bu gün Kadın-Doğuma başlıyorum deyince hemen benimle geldi, Hüsnü Beyin kapısına dek götürdü ve “Hüsnü al eti senin kemiği benim” dedi... Nusret Hocamın bendeki yeri meslek hayatımda bu güne kadar tanıdığım, çalıştığım herkesten daha farklı olmuştur. Çünkü kendisi “farklı” idi... O nerede ise bizim her şeyimizdi, daha sonra bana sağladığı olanaklarla,kadın sağlığının halk sağlığı bağlantısını gösteren, konu ile ilgili ek ileri eğitim almamı ve konumda gerçek anlamda derinleşmemin önünü açan büyüğümdü.

Her iki ihtisasım da bitmişti, 15 gün ara ile önce Nusret Hoca’dan sonra Hüsnü Bey’den Bölümlerinde kalma teklifi aldım. Üniversite de kalmak idealim değildi, ben daha çok halka bire bir hizmet vermeye kendimi programlamıştım ama ilki Nusret Hoca’dan gelen akademik kariyerde kalma teklifi de hiç fena bir fikir değildi, teşekkür edip kabul ettim. İki hafta sonra Hüsnü Bey benzer bir teklifte bulununca, dedim efendim bana Nusret Hoca’da bu soruyu sordu ve ben kendilerine “Evet” dedim. Nusret Hoca’ya herkes saygı duyardı, Hüsnü Bey, “Öyle mi Nusret Bey hepimizin hocası, şimdi ayıp olur, sen o kadroda kal yine hep birlikte çalışırız” dedi. Ben böylece Toplum Hekimliğinin kadrosunda yoluma devam ettim ama, Hüsnü Beyin döneminde HÜ KadınDoğum Bölümü ile işbirliğim hep sürdü, bütün meslek hayatımda da özellikli olarak Kadın Sağlığı ile ilgilendim.

Toplum Hekimliği ihtisas imtihanındayım, Jüri üyelerim, N.Fişek (danışmanımdı), Cahit Başkök,Orhan Köksal, Sevinç Oral, İsmail Topuzoğlu...Çok sorular soruldu, ben de olabildiğince yanıtladım... Yani iyi geçti. Hoca sıkıldı, imtihan kendi odasındaydı ayağa kalktı bize arkası dönük bir kitap arıyordu sanırım, Sevinç Bey, “Orhan Bey siz bir soru daha sorun, Ayşe’ye beslenme sorulmadı” deyince Hoca döndü “Hadi ya... Ona beslenme filan sormayın, bilse zaten kendi beslenirdi” dedi o yıllarda ben zayıftım! Böylece Orhan Hocanın zor sorusundan da kurtulmuş oldum. Uzmanlıklarımı aldıktan sonra, daha önce 2 yıl ocak hekimliği de yapmış olduğum, Etimesgut Bölgesinde Grup Başkanımız Doğan Bey’e yardımcı olmaya çalıştım. Tam bu dönemde Nusret Hoca beni çağırdı ve “Senin İngilizcen nasıl, bir burs buldum bununla seni İngiltere’ye sosyal obstetride eğitime yollamak istiyorum” dedi. Dilimin olmadığını öğrenince de hemen öğrenebilir misin? dedi. Dedim hocam o dil nasıldır bilmem ama öğrenemem. Peki gider öğrenir misin deyince, nasıl yaptım bilmem ama “Olur” dedim ve cahil cesurdur hesabı, hiçbir kelime İngilizce bilmeden, çünkü Erenköy Kız Lisesi mezunu idim ve Fransızca öğrenmiştim, valizimi elime aldım ve İngiltere yollarına düştüm. Folkeston-Kent’te yine Hocanın önerdiği bir dil okuluna gittim.

Biri 3 ay ikincisi 1.5 ay olan 2 dil kursunu bitirdikten sonra bursumun başlaması için British Council’ın Londrada yapacağı imtahanı geçmem gerekiyordu. Çok stres duydum ve Hocaya mektup yazdım, ben imtihana gireceğim ya, geçemez isem??? her mektuba anında yanıt vermek gibi Hocamızın çok güzel bir huyu vardı, hemen yanıtladı “eğer geçemez isen üzülme, hayatta başarısız olunabileceğini de öğrenmek lazım, eğer paran varsa bir kurs daha al, ben sana Üniversiteden izin alırım”. Bu yanıt beni biraz rahatlattı yani başaramazsam Hoca çok da yadırgamayacaktı. 12 Eylül 1972 ben Londra’ da yağmurlu ve şemsiyeyi uçuran bir günde British Councilın sınavını geçtim ve ertesi günü bursum başladı, B.C. beni, 2 ay süren sırf doktorlar için düzenlenen Londra daki bir dil kursuna kendileri paramı ödeyerek yolladı ve o arada bana hem kadındoğum hem de toplum hekimliğini bir arada yapabileceğim bir üniversite aramaya başladılar.

Bundan sonra “Southampton Üniversitesinde 2 yıl sürecek çalışmalarım başladı. Çok programlı olarak, hem community medicine hem de obgyn departmanlarında çalışıyordum. Ingilterede ilk gidişte 2.5 yılım geçti. Zoru başarmıştım, dili usulüne uygun öğrenmiş ve o dili kullanarak bir üniversite hastanesinde hekimlik yapmış, kendimi kabul ettirmiştim, daha da önemlisi kendi ülkemin eğitiminin çok yeterli olduğunu, bu “gelişmiş” ülkeden hiç de aşağı kalmadığını görmüş ve göstermiştim.Bu süre içindeki en güzel anım, gideli tam 1 yıl olmuştu ki Nusret Hocadan bir telefon geldi, Londrada imiş, ertesi gün gelip beni görmek istiyordu, çok heyecanlandım, ertesi sabah tren istasyonunda karşıladım, oradaki hocam Prof. John Dennis kendisini ağırlamak istediği için ona gidiyorduk, taksiye bindik, hocanın ilk sorusu “dilin nasıl?” oldu. Vallahi, okuduğumu ve konuşulanları anlamamda bir sorun yok, ama hala akıcı konuşamıyorum hocam” deyince “üzme canını , zaten senin Türkçen’de akıcı değildir!” dedi bu gün bile hala düşünürüm bu bir teselli miydi?, iltifat mıydı? Neydi? Ama ben bu cümle ile rahatlamıştım.

İngiltere dönüşü, ömrümde başka bir sayfa açıldı ve bölümün, Etimesgut’tan sonra “Çubuk Eğitim ve Araştırma Bölgesini” açıyor olduğunu öğrendim. Hoca dedi ki “Bak kızım, bölümde odan hazır burada olursun, istersen Doğan Beyle Etimesgut’ta çalışabilirsin, ama biz senin Çubuk Hastanesine başhekim olmanı ve oranın kadın doğumunu yürütmeni istiyoruz, tamamen serbestsin kendin seçimini yap”. Hiç düşünmedim ve “Hocam ben masada oturamam, Doğan Beyin zaten ekibi var, ben en iyisi bu Çubuk neresi bilmiyorum ama oraya gideyim dedim” İşte o gidiş... 15 yıl sürecekti... Sabah akşam aynı şevk ve heyecanla gidilip gelinen 40 kilometre... O dönemde arkamızda Hocamızın desteği ve içeride de öylesine güzel bir ekip olmasa idi o Çubuk o kadar güzel gelişemez, yerleşemez, Türkiye’ye binlerce ebe-hemşire , hekim yetiştiremezdi...

Çubuk, Etimesgut’tan sonra kurulduğu için Hoca oranın da gereği gibi gelişmesine özel önem verdi. Zaten Nevzat Eren gibi çok değerli bir ağabeyimizi Grup başkanı yapmasından da oraya verdiği önem anlaşılıyordu. Gerek toplantılarımıza, gerekse intern danışmanlığına sık gelirdi... Dönüşte de benim en büyük lüksüm, Çubuk servisinde yanına oturmak, Hacettepe’de indiğimizde de kendisini arabamla evine bırakmamdı. O kısa sürelerde bile hep bir şeyler öğretir, doğru mesajlar verirdi... Bir gün bana gayet yumuşak kelimeleri de seçerek “Sen biraz sertsin, bak böyle yapmasan da... vs.” diyordu. Ben her zamanki halimle “Hocam, ne münasebet ben hiç sert değilim, sizde mi böyle diyorsunuz?” deyince “Bana bak sen aslında sert değil despotsun, elinde bir sopan yok” deyince artık bana gülmekten başka yapacak kalmadı...

Bir gün beni çağırdı ve dediki Belçika –Liej’de bir “Abortus toplantısı” var, oraya ben davetliyim ama gidemeyeceğim, benim yerime sen gider misin? Hocam sizin yerinize değil ama ben olarak giderim dedim. O toplantı benim İngiltere sonrası ilk uluslararası toplantımdı, gidince anladım ki gerçekten çok önemli imiş, Christopher Tietze bile vardı... Toplantı dönüşü Hoca bana dedi ki “Bana bak kızım benim görevim sizi uluslararası platforma takdim etmek, gerisini getirmek sizlerin becerisine kalmış...”Tabii ben hocanın bu uyarısına da iyi sahip çıktım ve izleyen yıllarda defalarca bu tür toplantılara davet edildim, tabii izini de Hoca’dan alıyordum. Bir gün Çubuk dönüşü servisde yanında oturuyorum, dedim ki hocam “Tayland’da bir toplantı var, izin verirseniz gitmek istiyorum, acaba bir isteğiniz de olur muydu?” döndü “Eeeh sen de artık çok oluyorsun” deyince “Hocam siz bana ne demiştiniz? Siz bizi uluslararası platforma takdim ettiniz, biz de gereğini yapıyoruz” Güldü tabii... Yine Çubuk yeni açılmış, bütün enerjimizi veriyoruz Hoca çağırdı, senin doçentliğin gelmedi mi? dedi... Bizim jenerasyon “ünvanı” en son düşündüğümüz için, farkında bile değildim... “Gelmiştir herhalde” dedim.... Hemen bir araştırma yaparak imtihana girmemi istedi. Ben de gereğini yaptım tabii. Bireysel düzeyde daha o kadar çok yazılacaklar var ki ... 18 yıl ... Bilfiil böylesine büyük bir hoca ile çalışma ayrıcalığına sahip olmak bana hem onur hem gurur vermiştir.

Onun sevgi, saygı ve hoşgörüsü o kadar engindi ki... Bizler de kendi eğittiğimiz öğrencilerimizde, asistanlarımızda, Hocamızdan gördüğümüz saygı ve sevgiyi, hoşgörüyü uygulamaya, vermeye çalıştık, bilimsellikteki ölçümüz hep kendisi oldu... Hep şöyle düşünmüşümdür... İyi ki yolum böylesine “Büyük bir insanla” kesişti, iyi ki meslek yaşamında pek herkese nasip olmayan bir fırsatım oldu...

Saygı ve özlemle anıyorum...